Xankəndi şəhərinin ilk dəfə olaraq İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının (ECO) 17-ci Zirvə görüşünə ev sahibliyi etməsi Azərbaycanın tarixində və diplomatiyasında əlamətdar hadisə kimi yadda qalacaq. İllərlə separatizmin və qanunsuzluğun simvoluna çevrilmiş bu şəhər artıq beynəlxalq əməkdaşlığın, iqtisadi inteqrasiyanın və sabitliyin platformasına çevrilir. Bu zirvə təkcə yüksək səviyyəli diplomatik tədbir deyil, həm də Azərbaycanın suverenliyinin və regionda artan nüfuzunun rəsmi və beynəlxalq təsdiqi oldu. Zirvə görüşünün məhz Xankəndidə təşkil edilməsi həm coğrafi, həm siyasi, həm də strateji baxımdan xüsusi əhəmiyyət daşıyır. Vaxtilə Ermənistanın işğalı altında olan və separatizmin yuvasına çevrilmiş Xankəndi bu gün Azərbaycan dövlətinin tam nəzarətində olan, təhlükəsiz və sabit şəhərdir. Prezident cənab İlham Əliyev də çıxışında bu məqamı xüsusi vurğuladı və Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün bərpası fonunda şəhərin yenidən qurulması və beynəlxalq tədbirlərə ev sahibliyi etməsinin əhəmiyyətini qeyd etdi. Bu hadisə həm də Qarabağın postmünaqişə dövründə beynəlxalq legitimliyinin və hüquqi statusunun praktiki təsdiqidir.
Azərbaycan son illərdə istər ikitərəfli, istərsə də çoxtərəfli platformalarda öz mövqeyini xeyli gücləndirib. ECO Zirvə görüşü bir daha göstərdi ki, Azərbaycan regionda sabitlik, əməkdaşlıq və inkişaf ideyalarının fəal daşıyıcısı və təşəbbüskarıdır. COP29 kimi qlobal tədbirə ev sahibliyi etməsi, Zəngəzur dəhlizi, Orta Dəhliz, Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu, Cənub Qaz Dəhlizi kimi iri layihələrdə önəmli rol oynaması Azərbaycanın qlobal və regional əhəmiyyətini sübut edir. Zirvə görüşündə iştirak edən dövlətlərin əksəriyyəti – Türkiyə, Özbəkistan, Pakistan, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Türkmənistan və digərləri – Azərbaycanla dost və strateji tərəfdaşdır. Təşkilat üzvü olan ölkələrin hər biri ilə Azərbaycanın iqtisadi əlaqələri sürətlə inkişaf edir. Təkcə Türkiyəyə 24 milyard dollardan çox investisiya yatıran Azərbaycan artıq Pakistana da iri miqyaslı sərmayə qoyuluşlarına hazırlaşır.
Zirvə görüşü zamanı qəbul edilən qərarlar və təqdim olunan təşəbbüslər ECO daxilində inteqrasiyanın yeni mərhələyə keçdiyini göstərir. Azərbaycan tərəfindən irəli sürülən təşəbbüslər arasında “ECO Tədqiqat Mərkəzi”, “Təmiz Enerji Mərkəzi”, “ECO Həftəsi” kimi yeniliklər regionun inkişafına töhfə verəcəkdir. Şuşada keçirilən Biznes Forumu, Laçında Qadınlar Forumu və Ağdamda Gənclər Forumu kimi tədbirlər də bu yanaşmanın real tətbiqləridir. Bütün bunlar işğaldan azad olunmuş ərazilərin yalnız yenidən qurulması deyil, həm də beynəlxalq əməkdaşlıq platformalarına çevrilməsi deməkdir. Prezident cənab İlham Əliyevin də çıxışında vurğuladığı kimi, Azərbaycan artıq münaqişə sonrası bərpa mərhələsini geridə qoyaraq sülh və tərəfdaşlıq arxitekturası yaradan ölkəyə çevrilib. Zirvə görüşündə müzakirə olunan əsas mövzulardan biri də qlobal problemlərə qarşı ortaq yanaşmaların hazırlanması oldu. İqlim dəyişiklikləri, ekoloji problemlər, su ehtiyatlarının azalması, ərzaq və enerji təhlükəsizliyi kimi çağırışlar yalnız regional deyil, qlobal yanaşma tələb edir. Azərbaycan bu məsələlərdə həm texniki, həm maliyyə, həm də diplomatik dəstək verməyə hazır olduğunu nümayiş etdirdi.
Zirvə çərçivəsində xüsusilə texnologiya transferi, təhsil, qadın və gənclərin rolu, islamofobiya ilə mübarizə və informasiya təhlükəsizliyi kimi sahələrdə əməkdaşlıq gündəliyinə dair ortaq razılaşmalar əldə olunması təşkilatın yalnız iqtisadi deyil, sosial və humanitar platforma kimi də inkişaf etdiyini göstərir. Bu tədbir bir daha sübut etdi ki, Azərbaycanın ərazi bütövlüyü artıq təkcə hərbi və hüquqi fakt deyil, eyni zamanda beynəlxalq tədbirlərlə möhkəmləndirilmiş, praktiki şəkildə təsdiqlənmiş reallıqdır. Vətən müharibəsinin hərbi-siyasi nəticələri, 2023-cü ilin antiterror tədbirlərinin uğurla həyata keçirilməsi, ardınca isə Xankəndi kimi bir şəhərdə beynəlxalq zirvə görüşünün təşkili Azərbaycanın yeni dövrə qədəm qoyduğunu göstərir. Bu gün Qarabağ və Şərqi Zəngəzur təkcə Azərbaycanın daxili regionları deyil, həm də beynəlxalq iqtisadi və siyasi əməkdaşlığın real məkanına çevrilməkdədir. Azərbaycanın xarici siyasət xətti – sülh, əməkdaşlıq və dayanıqlı inkişaf – artıq konkret nəticələrlə özünü təsdiqləyir.
YAP Xəzər rayon təşkilatının sədri Namiq Əhmədov
