Somali və Azərbaycan, coğrafi olaraq fərqli regionlarda yerləşən, lakin bir-birilə dərin tarixi və diplomatik əlaqələr qurmuş iki ölkədir. Şərqi Afrikada yerləşən Somali, tarixi və mədəniyyəti ilə zəngin bir ölkədir. Azərbaycan isə Qafqaz regionunun lider ölkələrindən biri olaraq həm tarixi, həm də müasir dövrdə inkişaf etmiş bir dövlət olaraq tanınır. Hər iki ölkə arasında müxtəlif sahələrdə əməkdaşlıq mövcud olub və inkişaf edir. Bu məqalədə, Somali ilə Azərbaycan arasındakı əlaqələrin tarixi inkişafı, diplomatik münasibətlər, iqtisadi əməkdaşlıq, mədəni əlaqələr və gələcək perspektivlərə dair ətraflı məlumat təqdim ediləcəkdir. Somali və Azərbaycan arasında tarixi əlaqələr əsrlərə dayanmır, amma son illərdə ikitərəfli münasibətlər inkişaf etməyə başlamışdır. Somali müstəqil olduqdan sonra, yəni 1960-cı illərin ortalarından sonra, Azərbaycanın da Sovet İttifaqı tərkibində olduğu dövrdə, bu iki ölkə arasında qeyri-rəsmi əlaqələr mövcud olub. Lakin Azərbaycan müstəqil olduqdan sonra, 1992-ci ildən etibarən diplomatik münasibətlər rəsmi olaraq qurulmağa başladı. Somali, Azərbaycan müstəqil olduqdan sonra BMT-də Azərbaycanın hüquqlarını dəstəkləyən dövlətlərdən biri oldu. Azərbaycanın müstəqilliyi tanındıqdan sonra, Somali ilə əlaqələr xüsusilə humanitar sahədə inkişaf etməyə başladı. Bu dövr həm də hər iki ölkənin digər beynəlxalq təşkilatlar, o cümlədən İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı (İƏT) və BMT ilə əlaqələrinin möhkəmləndiyi bir vaxt oldu. Somali ilə Azərbaycan arasındakı diplomatik münasibətlər, xüsusilə son 30 ildə inkişaf edib. Rəsmi olaraq 1992-ci ildən etibarən hər iki ölkə arasında qarşılıqlı diplomatik əlaqələr qurulmuşdur. Azərbaycan, Somali ilə əlaqələrini, xüsusilə diplomatik müstəvidə gücləndirməyə çalışır. Bu əlaqələr qarşılıqlı hörmət və beynəlxalq hüquqa hörmət prinsipləri əsasında inkişaf edir. Azərbaycan, Somali ilə əlaqələrini inkişaf etdirərkən, xüsusilə regiondakı iqtisadi və təhlükəsizlik məsələlərində əməkdaşlıq etməyi vacib hesab edir. Somali isə Azərbaycanın beynəlxalq müstəvidəki mövqeyini nəzərə alaraq, bu əlaqələrin inkişafında maraqlıdır. Hər iki ölkə BMT, İƏT və digər beynəlxalq təşkilatlarda birgə fəaliyyət göstərir və beynəlxalq hüquq, təhlükəsizlik məsələləri və humanitar yardımlar sahəsində əməkdaşlıq edir. Azərbaycanın regionda fəal rol oynaması Somali ilə əməkdaşlığın gələcəyinə müsbət təsir göstərir. Somali, Azərbaycanın beynəlxalq aləmdəki nüfuzundan faydalanmağa çalışır və bu əməkdaşlıq, hər iki ölkənin öz iqtisadi və siyasi maraqlarını həyata keçirməsinə imkan yaradır. Somali və Azərbaycan arasında iqtisadi əməkdaşlıq müxtəlif sahələrdə inkişaf etməkdədir. Lakin bu əməkdaşlıq daha çox təbii resurslar, energetika, infrastruktur və kənd təsərrüfatı sahələrində müşahidə edilir. Azərbaycanın zəngin təbii sərvətləri və enerji ehtiyatları, Somali üçün böyük əhəmiyyət kəsb edir. Azərbaycanın enerji sektoru, xüsusən neft və qaz sahələrindəki təcrübəsi, Somali iqtisadiyyatına faydalı ola bilər. Somali isə Azərbaycan üçün ticarət və sərmayə qoyuluşu üçün potensial bazar təklif edir. Azərbaycan şirkətləri, Somali bazarına daxil olaraq, burada müxtəlif infrastruktur layihələrini həyata keçirməkdə maraqlıdırlar. Azərbaycan, Somali üçün kənd təsərrüfatı texnologiyaları və təcrübəsini paylaşmaqda maraqlıdır. Somali, kənd təsərrüfatı sahəsində inkişaf etməyə çalışır və Azərbaycanın bu sahədəki təcrübəsi Somali üçün faydalı ola bilər. İnfrastruktur layihələrində Azərbaycan şirkətlərinin iştirak etməsi, Somali iqtisadiyyatının inkişafına kömək edə bilər. Mədəni sahədə də Somali ilə Azərbaycan arasında əməkdaşlıq mövcuddur. Mədəniyyətlərarası əlaqələr, hər iki ölkənin xalqlarının bir-birilərini daha yaxşı başa düşməsinə və bir-birilərindən öyrənməsinə şərait yaradır. Azərbaycan, Somali tələbələrini təhsil almaq üçün qəbul edən ölkələrdən biridir. Həmçinin, Somali tələbələri Azərbaycan universitetlərində təhsil alır və bu, iki ölkə arasındakı mədəni əlaqələri möhkəmləndirir. Təhsil sahəsində əməkdaşlıq, gələcəkdə iki ölkə arasında elmi və mədəni mübadiləni daha da gücləndirə bilər. Somali mədəniyyəti zəngin bir tarixə malikdir və Azərbaycanın mədəni irsi ilə birləşməsi, iki ölkə arasında mədəniyyətlərarası dialoqun güclənməsinə səbəb ola bilər. Azərbaycan və Somali arasında sənət, musiqi və ədəbiyyat sahələrində də əməkdaşlıq imkanları mövcuddur. Somali və Azərbaycan arasındakı əlaqələrin gələcəyi ümidverici görünür. Hər iki ölkə qarşılıqlı maraqlara əsaslanaraq əlaqələrini inkişaf etdirir və bu əlaqələrin gələcəkdə daha da möhkəmlənməsi gözlənilir. Diplomatik və iqtisadi əlaqələr sahəsində daha çox əməkdaşlıq və qarşılıqlı fayda təmin olunarsa, bu, hər iki ölkənin inkişafına böyük töhfə verə bilər. Azərbaycanın mövqeyi, xüsusilə enerji və ticarət sahəsində Somali üçün əhəmiyyətli olacaqdır. Eyni zamanda, Somali də Azərbaycanın inkişaf edən iqtisadiyyatına təbii resurslar və baza bazarı kimi töhfələr verə bilər. Gələcəkdə bu əlaqələr daha da genişlənəcək və hər iki ölkə üçün faydalı olacaqdır. Somali və Azərbaycan arasındakı əlaqələr tarixən müsbət inkişaf etmişdir və gələcəkdə daha da güclənməsi gözlənilir. İkitərəfli əlaqələr, həm diplomatik, həm iqtisadi, həm də mədəni sahələrdə qarşılıqlı faydalı əməkdaşlığa əsaslanır. Bu əməkdaşlıq, hər iki ölkənin inkişafına və regiondakı stabilliyə mühüm təsir göstərə bilər. Somali və Azərbaycan arasında mövcud olan əlaqələr, ölkələrin beynəlxalq müstəvidə daha güclü mövqeyə sahib olmalarına kömək edəcəkdir.
Murad Zeynalov
YAP-ın gənc fəalı
