Etnik təmizləmə XX əsrin ən dəhşətli cinayətlərindən biri kimi yadda qalmışdır. Bu cür cinayətlər insanların milli, dini və ya etnik mənsubiyyətinə görə qətlə yetirilməsi, məcburi köçürülməsi, doğma yurd-yuvalarından didərgin salınması ilə müşayiət olunur. Azərbaycan xalqının tarixi də belə faciələrlə sınağa çəkilmiş, ən ağır hadisələrdən biri isə Xocalı soyqırımı olmuşdur.
1992-ci ilin fevral ayında baş verən Xocalı faciəsi bəşəriyyətin ən qanlı səhifələrindən biri kimi tarixə düşdü. Ermənistan silahlı qüvvələri, xarici dəstəkçilərin iştirakı ilə Xocalı şəhərinə qəfil hücum edərək dinc əhaliyə qarşı misli görünməmiş vəhşiliklər törətdilər. Şəhər mühasirəyə alındı, çıxış yolları kəsildi və yüzlərlə insan qətlə yetirildi. Qadınlar, uşaqlar, qocalar xüsusi qəddarlıqla öldürüldü, əsir götürülənlərə işgəncələr verildi, evlər yandırıldı, şəhər yerlə-yeksan edildi.
Xocalı soyqırımı yalnız Azərbaycan xalqına qarşı deyil, həm də bütün bəşəriyyətə qarşı törədilmiş bir cinayət idi. Çünki beynəlxalq hüquqa görə mülki əhaliyə qarşı kütləvi zorakılıq, uşaqların, qadınların və qocaların qətlə yetirilməsi insanlığa qarşı ən ağır cinayətlərdən sayılır. Həmin gecə Xocalıda törədilənlər “etnik təmizləmə”nin bariz nümunəsi oldu. Məqsəd Azərbaycanlıları öz torpaqlarından silib atmaq, bölgədə monoetnik mühit yaratmaq idi.
Bu faciə təkcə qətlə yetirilənlərlə bitmədi. Minlərlə insan əsir düşdü, itkin düşənlərin taleyi illərlə bilinmədi, sağ qalanlar isə doğma yurdlarından didərgin düşərək qaçqın həyatı yaşamağa məcbur oldular. Uşaqlar valideynlərini, valideynlər övladlarını itirdilər. Bir xalqın yaddaşında silinməz iz buraxan bu hadisə həm də beynəlxalq ictimaiyyətin ədalət qarşısında susqunluğunu ortaya qoydu.
Xocalı soyqırımı dünyada bir çox ölkələr və beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən tanınmış, bir sıra parlamentlər bu hadisəni rəsmən soyqırımı kimi qiymətləndirmişdir. Lakin hələ də cinayəti törədənlər beynəlxalq məhkəmə qarşısında cavab verməmişdir. Bu, ədalətin bərqərar olması üçün mühüm vəzifə olaraq qalır.
Azərbaycan xalqı üçün Xocalı təkcə faciə deyil, həm də milli yaddaşın, ədalət axtarışının rəmzidir. Bu hadisə unudulmur və gələcək nəsillərə çatdırılır. Xocalı qurbanlarının xatirəsi daim anılır, onların qanı yerdə qalmaması üçün mübarizə davam etdirilir.
Beləliklə, etnik təmizləmə və Xocalı soyqırımı insanlığa qarşı törədilmiş ən ağır cinayətlərdən biridir. Bu faciə təkcə Azərbaycan xalqına deyil, bütün dünyaya dərs olmalıdır. Çünki bu kimi hadisələrə susmaq, onları görməzlikdən gəlmək gələcəkdə yeni faciələrin təkrarlanmasına yol aça bilər. Ədalət və həqiqət uğrunda mübarizə isə davamlı olmalıdır.
YAP Xəzər rayon təşkilatının fəal gənci
Günay Məlikova
