Luçian Mirçesku: Aİ-nin enerji təhlükəsizliyində Azərbaycanın rolu get-gedə artacaq
Avropa İttifaqının enerji təhlükəsizliyi gündəliyində vahid enerji bazarı son illər strateji alətə çevrilib. Bu məsələ ilə bağlı PPC-nin (Rumıniya ən böyük enerji şirkəti) İnstitusional Əlaqələr üzrə meneceri, enerji məsələləri üzrə ekspert Luçian Mirçesku geniş təhlil yayıb.
“Carixeber.az” “AZƏRTAC”-a istinadən xəbər verir ki, o bildirib ki, Aİ-nin elektrik və qaz bazarlarının birləşdirilməsi artıq, sadəcə, iqtisadi mexanizm deyil, həm də geosiyasi təhlükəsizlik mexanizmidir. Onun sözlərinə görə, bu sistem Avropanın enerji sabitliyinin “görünməyən müdafiə qalxanı” rolunu oynayır və qitəni təminat şoklarından qoruyur.
Luçian Mirçesku qeyd edir ki, vahid enerji bazarı Avropa ölkələrinə enerji axınlarını vahid qaydada idarə etməyə, təchizat risklərini bölüşdürməyə və qiymət təzyiqlərini azaltmağa imkan verir. Əgər Aİ əvvəlki illərdə enerji sahəsində parçalanmış vəziyyətdə olsaydı, Rusiya Ukrayna münaqişəsindən sonra yaranmış enerji böhranı daha dağıdıcı ola bilərdi. Vahid bazarın məhz bu mərhələdə real gücü üzə çıxdı, qitə enerji təzyiqlərinə qarşı kollektiv müdafiə mexanizmi formalaşdırdı.
Analitikin fikrincə, Rusiyadan enerji asılılığının azaldılması Aİ üçün yalnız iqtisadi deyil, həm də strateji zərurətə çevrildi. Bu kontekstdə Azərbaycan Avropanın enerji təhlükəsizliyinin əsas sütunlarından biri kimi ön plana çıxır. Cənub Qaz Dəhlizinin genişləndirilməsi və Xəzər qazının Avropaya yönləndirilməsi Aİ-nin diversifikasiya strategiyasının mərkəzində dayanır. Vahid bazar prinsipləri isə Azərbaycan qazının Avropa sisteminə inteqrasiyasını daha çətin deyil, əksinə, daha səmərəli və şəffaf edir.
Luçian Mirçescu yazır ki, Azərbaycanın enerji resursları Avropanın təchizat təhlükəsizliyinin kritik tərkib hissəsinə çevrilib və bu gün Bakı ilə Brüssel arasında enerji tərəfdaşlığı həm iqtisadi, həm siyasi, həm də təhlükəsizlik ölçülərində strateji səviyyəyə yüksəlib.
Müəllif eyni zamanda vurğulayır ki, vahid enerji bazarı Aİ daxilində infrastruktur əlaqələrinin genişləndirilməsini də sürətləndirir. Ötürücü xətlərin yenilənməsi, fövqəladə ehtiyatların birgə idarə olunması və şəbəkələrin sinxronlaşdırılması Avropanı 27 ayrı bazar deyil, vahid enerji sistemi kimi formalaşdırır. Bu isə qitəni enerji şoklarına qarşı daha dayanıqlı edir.
L.Mirçeskunun qənaətinə görə, enerji böhranı dönəmində Aİ məhz vahid bazar mexanizminə görə ayaqda qaldı və bu mexanizm Avropanın gələcək enerji təhlükəsizliyinin əsasını təşkil edəcək. O qeyd edir ki, enerji vahid bazarı Avropanın gələcəyi üçün yalnız iqtisadi deyil, həm də geosiyasi müdafiə xəttidir. Azərbaycan kimi etibarlı tərəfdaşlarla əməkdaşlıq isə bu müdafiə xəttinin gücünü daha da artırır.
Beləliklə, Aİ-nin enerji təhlükəsizliyinin möhkəmləndirilməsi prosesində Azərbaycan tədricən tamamlayıcı tərəfdaşdan strateji tərəfdaşa çevrilir. Avropa üçün sabitlik, rəqabətqabiliyyətlilik və enerji müstəqilliyi vahid bazar üzərində qurulursa, bu bazarın davamlılığı isə böyük ölçüdə məhz Azərbaycan kimi tədarükçülərin rolundan asılı olur.
